TÜYAP’ın, başka birçok kitap fuarı girişiminin yanında, yıllardır kitapla en iyi kafiyeyi tutturan kuruluş olduğu bir gerçektir. Yazarlar, yayımcılar için ‘fuara kitap yetiştirmek’ diye bir kavram oluşmuş, bazı projeler ‘fuardan sonra’ya bırakılmış, bazı randevulara ‘fuarda’ notu düşülür olmuştur.
Dikkati ilk anda çekmeyen ama çok önemli olan bir gerçek de, bu fuarın çocuk kitapları açısından da önemli olduğudur, çünkü fuarın hedefi genel okur kitlesi olmakla birlikte, özellikle hafta içi günlerinde okullardan kaldırılan servislerle anaokulundan başlayarak her sınıftan öğrenci grupları fuarı doldurmakta, bazen öğretmenlerinin kılavuzluğunda ve sıralar halinde, bazen de ‘şu saatte kapıda’ buluşmak üzere serbest bir şekilde fuarı gezmektedirler. Bu çocukları fuara getiren güdüden çok, bu çocukları büyük sorumluluk alarak fuara getirmeyi göze alan öğretmenlerin güdülerini anlamak önemlidir. Çünkü çocukları fuara getiren bir güdüden söz etmek için biraz iyimser olmak gerekir. Bugün, özellikle ilköğretimden sondaki yıllarda öğretmenlerin en temel sorunu çocukların kitapla ilişkilerinin son derece zayıf olmasıdır. Yani, kitap fuarına gitmenin çocuklardan kaynaklanan kendiliğinden bir talep olma olasılığı ancak dersi kırmak ya da okul dışında bir mekanda eğlenmek fikriyle beslendiğinde vardır.
Büyük sorumlulukla
Öğretmenler için öğrencileri okuldan dışarı çıkarmak güçtür ve büyük bir sorumluluktur. Organize edilmesi gereken servis vb. işleri saymasak bile, okul dışında öğrencilerin sorumluluğu o öğretmene aittir ve aslında yerli yerinde yani sınıfında durup otursa hiçbir sıkıntıya girmeyecek olan öğretmen çocukları fuara götürmeye heveslenerek kendiliğinden bu sıkıntıları ve tehlikeleri üstlenir. Neden?
İşte, ülkede kitabın az okunduğuna ilişkin saptamaları yaparken, aslında az okunduğunu değil, kitabın neden hala okunuyor olduğuna şaşırmak ve tam bu noktada da bu sözü edilen öğretmenleri anmadan geçmemek gerekir. Bizler okuma oranları ve nedenleri üzerinde tablolara bakıp anlamlar ararken, onlar her biri o tablolardaki bir değeri oluşturan ve karşılarında sırıtarak, “Ne var Hoca? Günümüzde Çalıkuşu mu kaldı?” diyen sesi çatlamış delikanlılara beyhude laf yetiştirmeye çalışıyorlar. Üstelik onları fuara getirmeyi de göze alacak kadar sevmekten vazgeçmeyerek.
Çocuklar kitaplı büyüsün
Bu işin bir yanı. Çocuklar fuara yalnızca öğretmenleriyle gelmezler tabii. Özellikle hafta sonlarında anne babalarıyla gelirler. Kendileri de kitap okuru olan anne babalardır bunlar çoğunlukla ve çocuklarının da kitaplı büyümesini önemserler. Bu nedenle de fuarı gezerken çocuk yayımcılarının standları önünde çocuklarının zaman geçirmesine, kendine kitap beğenmesine izin verirler, bu sabrı gösterirler. İster öğretmenleriyle, ister aileleriyle gelsinler, çocuklar fuarın önemli bir ziyaretçi kitlesini oluştururlar. Bu da onlara yönelik yayımcılar için kendilerini çocuklara tanıtma konusunda iyi bir fırsattır. Bu nedenle de bu yayımcılar standlarını ona göre düzenlerler, çocuklara kitap dışında eşantiyon olarak oyuncak, şapka, takvim, sayfabul vermeye çalışırlar.
Fuarın çocuk yayımcıları açısından farklı olan bir yanı da şudur: Çocuk kitabı dışındaki kitapların tanıtım açısından fuara olan ihtiyacı, çocuk kitaplarınınkinden azdır, çünkü o kitapların tanıtımı için medyada çocuk kitaplarına oranla daha çok zemin vardır.
Fuarı gezen çocukların bir kesimi de, kitap satın alacak durumda değildirler ve yayınevlerinin bedava verdiği eşantiyonlar, poşet, takvim vb. ürünlerini toplarlar. Her biçimde, fuar çocukların kitaplarla yakın bir ilişkide olduğu bir yer olmayı başarır. Yalnızca çocuk kitaplarının sergilendiği bir fuar özlemi birçok kişide vardır ve Çocuk Yayınları Derneği, Tüyap’ın sağladığı destekle aynı mekanda iki kez çocuk kitapları fuarı düzenlemiş, yayımcıların ve özellikle okulların büyük ilgisini görmüştür. Kriz nedeniyle bu yıl yapılmayan bu fuar dışında Beyoğlu Belediyesi de birkaç yıldır Beyoğlu’ndaki sanat galerisinde bir çoçuk kitapları fuarı düzenlemektedir.
İster satış amaçlı olsun, isterse Bologna’daki gibi profesyonel amaçlı olsun, yalnızca çocuklar için düzenlenen kitap fuarlarının işlevi küçümsenmemeli, ilgili kuruluşlarca yüreklendirilmelidir.