Çocuk kitabı çizerlerimizden büyük bir bölümünün henüz basılı bir kitabı ya var ya da yok. Bu demektir ki, örneğin önümüzdeki yıl Bratislava’daki daha sonraki yıl Barcelona’daki sergilere katılmayacaklar.
“Kitapsız çizerler ülkesi!” Bir masal adı gibi, değil mi? Böyle bir masal yazıp yayımlamak istesem ne çok çizer bulabilirim. Yoo, yalnızca kolay sanıp da heveslenenleri kastetmiyorum; evet onlar çok. Çünkü çocuk kitabı resimlemenin hoş bir çekiciliği var. Ama su sanatı artık kendine özgü nitelikleriyle ayırdeden, özgün yaklaşımları ve yetkin çizgileriyle uluslararası sergi ve yarışmalarda ülkemizi temsil eden çizerlerimizin sayısı hızla artıyor. Son yıllarda Bologna’daki Çocuk Kitapları Fuarı Sergisi’nde çizerlerimizi kazandığı başarıların arkasından bu yıl çok sayıda çizerimizin Barcelona’daki ve Tokyo’daki çocuk kitabı resimleme yarışmalarına katıldıklarını görüyoruz.
İtalya’nın kuzeyinde, büyücek bir köyü andıran Bologna kentinde her yıl nisan başında kurulan Uluslararası Çocuk Kitapları Fuarı’nda amaç çocuk kitabı yayımcılarının, editörlerin, yazar ve çizerlerin bir araya gelerek yayım hakları vb. ile ilgili olarak görüşmelerini çok daha çabuk yapabilecekleri bir ortam sağlamak. (Bu anlamda Frankfurt Kitah Fuarı’nın benzeri, ama konu yalnızca çocuk kitapları.) Fuarın yanı sıra bir de sergi kuruluyor. Bu sergide yer alan resimler bütün dünya çizerleri tarafından yollanan ve çocuk yayınları editörlerinden oluşan bir seçici kurulun seçtiği resimler. Aynı resimler ayrıca o yılın albümünde de basılıyor.
1985 yılında Türkiye’den iki resim öğretmeninin Oğuz ve Seher Tülay Haktanır’ın birlikte yaptıkları resim bu sergiye seçilerek albümde yer aldı. Bu yıl ise iki çizerimizin, Can Göknil ve Feridun Oral’ın resimleri sergiye alındı. Önümüzdeki yılın sergisi için resim gönderme süresi 12 Ocak 1987’de sona eriyor. Çocuk kitabı olarak tasarlanmış, tek bir temayı işleyen beş resimle katılınabilecek olan yarışma için önce bir mektup yazıp form istemek gerekiyor. (Adres: ENTE FİERE MOSTRA DEGLI ILLUSTRATORI Piazza della Costituzione, 6, 40128 Bologna, İtalya)
İspanya, Barcelona’da ilki 1984 yılında yapılan resimleme yarışmasının ikincisi bu yıl ekim ayında yapıldı. Çağlayan Örge, Zerrin Cebeci, Huban Korman, Emre Zeytinoğlu, Şahin Erkoçak, İbrahim Niyazioğlu, Sahir Erdinç’in kutıldığı yarışmada çizerlerden son iki yıl içinde kitap olarak yayımlanmış olan resimlerini yollamaları istendi. Üçüncüsü 1988 yılında yapılacak olan bu yarışmanın bu yarışmanın 1986 sonuçları henüz duyurulmadı.
Bir de Bratislava’daki yarışma ve sergi var ki, burada da yarışmada herhangi bir derece almamakla birlikte sergide ve sergi katoloğunda yer alarak ülkemizi temsil eden çizerlerimiz oldu. Yine iki yılda bir yapılan bu yarışma ve sergide 1985 yılında Can Göknil’in “Çocuk Tekerlemeleri”
kitabından resimler; Huban Korman’ın “Hansel ile Gratel”ve “Yağmur Nasıl Yağar?”kitapları için yaptığı resimler; Serpil Ural‘ın“Bir varmış, Bir Yokmuş” ve“Ormandaki Balon”kitapları için yaptığı resimler Banu Yalçın‘ın“Topkapı Sarayı” ve “23 Nisan”kitaplarındaki resimleri sergilendi. Bratislava Çocuk Yayınları örgütü yarışma için gönderilen resimlerin tümünü sergileyip kataloğa alıyor. Bologna’dakinin tersine kataloglarının siyah beyaz olması çizerleri biraz üzüyor tabii, ama yine de güç bir örgütlenmeyi başardıkları için kutlanmaları gerekiyor.
Tokyo’daki “Noma Concours”adlı yarışma ise 1978 yılından bu yana her iki yılda bir düzenli olarak yapılıyor. 1974’te “Uluslararası Kitap Ödülü”nüalmasının ardından UNESCO Asya Kültür Merkezi’nin eski başkan yardımcısı Shoichi Noma tarafından kurulan bir fonla başlatılan bu yarışmanın ilginç özelliği gelişmiş ülkelerdeki çizerlerin özellikle dışarda bırakılması. Yalnızca Asya ve Pasifik’teki UNESCO üyesi ülkeler, Arap ülkeleri, Afrika’daki, Latin Amerika’daki ve Karayipler’deki ülkelerin çizerleri yarışmaya kabul ediliyorlar. Bu yılki yarışmaya ilk kez olarak Türkiye’den katılan çizerlerin sayısı hayli çok. Bunlardan Serpil Ural, Gamze Bultaş, Nural Birden, Behiç Ak, Feridun Oral, Nazan Tacer, Can Göknil, Bahadır İşler, Nilüfer Dericioğlu, Tahsin Özgür, Çağlayan Örge, Şahin Erkoçak, Celda Figenkatılacaklarını bildiklerimden yalnızca bazıları. Katılma süresi bugünlerde dolan bu yarışmanın sonuçları da yine yeni yıl başlarında belli olacak.
Bütün bu yarışma ve sergilerin Türkiye’ye ilişkin sonuçları bize uluslararası platformlarda başarılı olabileceğini gösteren çok sayıda çocuk kitabı çizerimizin var olduğunu ve üstelik bu çizerlerin Türkiye’deki çocuk yayınlarındaki kısırlığı aşma yolunda etkili girişimlerde bulunduklarını gösteriyor. Türkiye’de çocuk kitabı çizerlerinin bu anlamda çocuk kitabı yayımcılarının üstlenmesi gereken öncülüğü ele aldıklarını söylemek yanlış olmaz. Ama yine de işin aykırı bir yanı var: Yukarıda adı geçen çizerlerden büyük bir bölümünün henüz basılı bir kitabı ya var ya yok, biliyor musunuz! Yani, bu demektir ki, örneğin önümüzdeki yıl Bratislava’daki, daha sonraki yıl Barcelona’daki sergilere katılamayacaklar; yaptıkları o pırıl pırıl, taptaze yaklaşımlarla dolu resimlerini, kitaptan vazgeçtik, sergi katoloğunda olsun göremeyecekler. Yayımcılar bu “Kitapsız Çizerler”i bir şekilde farketmeliler; çocuk kitabı çizerine işi yayımcıdan başkası sağlayamaz çünkü. Çocuk yayınlarının çok satmıyor olması, ama iyisininde yapılmıyor olması konusunda girilen kısır döngüyü kırmanın yolu bence çocuk kitabı yayımcılarının çizerlerimizi farketmelerinden geçiyor.
Cumhuriyet Gazetesi / 27 Kasım 1986